Wie lang genoeg leeft, ziet de wereld verschuiven. In ‘An Artist of the Floating World’ van Kazuo Ishiguro wordt zorgvuldig beschreven hoe de kunstenaar Masuji Ono bijdroeg aan de militarisering van Japan en hoe hij na de oorlog toch zijn kalme leventje kan verder zetten.
Kazuo Ishiguro is een Japans-Britse schrijver. Hij werd in Japan geboren en toen hij vijf was ging hij met zijn ouders in Groot-Brittannië wonen. Dat gegeven bepaalt zijn stijl. Het Oosterse gepolijste, omfloerste, terughoudende en de Britse gereserveerdheid vallen samen in de talloze dialogen die de roman telt.
‘An Artist of the Floating World’ bestaat hoofdzakelijk uit gesprekken die Masuji Ono zich herinnert en die hij als verteller voor de lezer reconstrueert. Om zijn versie van zijn persoonlijke geschiedenis te vertellen. Ook heeft hij het over de geschiedenis van zijn land en zijn eigen aandeel in de weg die Japan opging in de eerste helft van de twintigste eeuw.
Van Geisha’s naar legerlaarzen
Het boek begint in oktober 1948 en eindigt in juni 1950. Japan leeft onder Amerikaanse bezetting en wordt volop heropgebouwd.
Tijdens zijn bezoekjes aan de stad waart Masuji Ono nog door het puin en loopt hij langs verkruimelde gebouwen. Hij loopt over ’the Bridge of Hesitations’ naar het ‘pleasure district’, de plek waar hij vroeger samen met zijn vrienden veel tijd doorbracht met drinken en discussiëren. Het enige wat nu nog aan die tijd herinnert, is het theehuis van mevrouw Kawakami. Ono is de enige overblijvende klant.
Nu is Ono’s hoofdbekommernis het huwelijk van zijn jongste dochter. Er is een huwelijkskandidaat maar diens familie voert detectivewerk uit omtrent de geschiktheid van de bruid en haar achtergrond. In die context moet Masuji Ono met de grootste omzichtigheid met zijn militaristisch verleden omgaan.
Dat besef groeit gestaag. Respect en insinuaties gaan hand in hand in de gesprekken die Ono met zijn oudste dochter Setsuko voert. De oorlog hangt als een schaduw over elke gedachte en zinsnede.
Een oorlog die er kwam omdat mensen zoals Masuji Ono hun land weer op de kaart wilden zetten. Ooit was hij ‘an artist of a floating world’, van Ukiyo-e of prenten van de vlietende wereld. Zo worden de houtsnedes genoemd van typisch Japanse taferelen en van vluchtige dingen, karpers, tempels en geisha’s.
De confrontatie met de verloedering en verschrikkelijke armoede waarin sommige Japanners moesten leven, maakte van Ono een schilder met een missie en een sympathisant van het militarisme en het totalitaire gedachtegoed. Japan moest weer sterk en welvarend worden. Hij schilderde niet langer het voorbijgaande plezier maar de harde werkelijkheid.
De oorlog bracht hem persoonlijke catastrofes, zijn eigen zoon stierf op het slagveld en zijn vrouw verloor het leven in een bombardement.
Ono is niets vergeten. In zijn oude dag zoekt en vindt hij voor zichzelf een plaats tussen zijn herinneringen, zijn vergissing en de nieuwe wereld.
Van denkbeelden en afgronden
Kazuo Ishiguro ontving de Nobelprijs literatuur in 2017. En dit omdat hij ‘in zijn romans met een sterke emotionele kracht, de afgrond onder ons denkbeeldig gevoel van verbondenheid met de wereld heeft blootgelegd.’
Ook in ‘An Artist of the Floating World’ is dit het geval. Een oudere man probeert zich te handhaven in een wereld die hem al lang heeft uitgespuwd. Ono moet het hebben van ‘denkbeelden’ om de kloof te overbruggen.
Voor de jonge man van 32 jaar die Ishiguro was toen hij ‘An Artist of a Floating World’ schreef, is dit meesterlijk. Herinneringen en perceptie van een nieuwe realiteit vloeien op een subtiele manier in elkaar over. Zo vormt de man op leeftijd een beeld van zichzelf waarmee hij nog kan leven. Zoals het in een boeddhistische cultuur past, spelen intenties daarbij een belangrijke rol.
Voor ‘An Artist of the Floating World’ kreeg Kazuo Ishiguro de ‘Whitbread book of the Year Award’
Kazuo Ishiguro kennen we ook, wellicht beter, van zijn boek ‘The remains of the day’ dat prachtig werd verfilmd door James Ivory en schittert door de acteerprestaties van Anthony Hopkins en Emma Thompson.
‘An Artist of the Floating World’ van Kazuo Ishiguro werd voor het eerst uitgegeven in 1986 door Faber and Faber.
Het boek wordt nu uitgegeven door Vintage en telt 208 pagina’s. Productcode (EAN): 9780679722663