We zien onszelf en onze verwezenlijkingen graag als het resultaat van een grote beslissing of een heroïsche stap. In werkelijkheid zijn het onze gewoonten die ons maken tot wat we zijn. Reden om ze te polijsten tot ze goed zijn.
Het lijkt banaal en weinig uitdagend maar je gewoonten geven vorm aan je bestaan. ‘Je bent wat je bij herhaling doet’, schreef Aristoteles (384 v. Chr. – 322 v. Chr.) al. ‘Uitmuntendheid is dan geen prestatie maar een gewoonte’.
In kwade momenten vormt een gewoonte een steunpunt. ‘Uit noodzaak doen we dingen dapper, uit gewoonte doen we ze makkelijk’. Volgens Seneca (°4 v. Chr. – 65) is gewenning en het vermogen daartoe een gift van de natuur, ze maakt de levensloop draaglijk.
Ook de Duitse filosoof Wilhelm Schmid (°1953) stelt dat gewoonten een vangnet vormen in moeilijke tijden. Wezenlijk voor de positieve levenskunst zijn de autonome gewoonten, deze waarvoor men zelf kiest en die men zich door oefening eigen maakt.
Zo gezien is de dagelijksheid van ons bestaan grootser dan we het zelf ervaren.
Dagboek van vooruitgang
Gewoonten maken dat een mens in gelijke omstandigheden ongeveer hetzelfde voelt, denkt en doet. Bepaalde patronen raken in gesleten. Dat is een goede zaak op voorwaarde dat de gewoonten deugen. Als uw gewoonten u in de weg staan, kunt u ze nog altijd veranderen. Gelukkig is het brein plastisch genoeg om aan vaste patronen te sleutelen.
De Amerikaanse filosoof en psycholoog William James (1842 – 1910) stelt dat gewoonten mensen in een sociaal systeem ‘op hun plaats’ houden. Mijnwerkers blijven in het duister en vissers zitten vast aan de zee. Alleen opvoeding of het jong aanleren van nieuwe gewoonten maakt mensen los van dat waarvoor ze lijken voorbestemd te zijn. Het is dus belangrijk om vroeg gewoonten aan te leren die mensen vooruit helpen en doen groeien.
Maar op ieder moment van zijn leven kan iemand beslissen om zich een betere levensstijl of andere gewoonten aan te meten. Dat is belangrijk omdat veel van wat we doen onze gezondheid, onze slaagkansen en onze levenskwaliteit beïnvloedt. We denken wel dat we bewust voor iets kiezen maar dikwijls vormt dat slechts een uitleg achteraf voor wat we uit gewoonte grotendeels onbewust deden.
De gewoonten optimaliseren is daarom een belangrijke stap in het ontwikkelingsproces, zo moet u niet te veel aandacht en energie stoppen in iets wat u dagelijks doet, heeft het een goed effect en kunt u creatief met een gegeven situatie aan de slag.
U kunt natuurlijk ook op uw wilskracht rekenen. Jammer genoeg vormt wilskracht slechts een beperkt energiereservoir. Als het is uitgeput, vallen we toch op de gewoonten terug.
Het is dan ook zaak om de omstandigheden te creëren waarin men goede gewoonten kan aanleren of slechte afwennen.
Uitstellen is geen goed idee want dat vergroot de kans dat het momentum voorbij is. Evenmin mag men zich uitzonderingen veroorloven voor de gewoonte goed en wel is gesetteld.
Mooi is het wanneer men in een dagboek terug bladert en kan lezen welke weg men heeft afgelegd tussen minder goede gewoonten en een stijl die wel stimuleert. Vooruitgang bijhouden is een bijzonder aangename bezigheid, vooral omdat die zich eerst niet eens laat opmerken maar zich na verloop van tijd als een fijne lijn in het verhaal aftekent.