donderdag 28 oktober 2010 – (Marleen De Geest) – ‘The Guernsey Literary and Potato Peel Pie Society’ lijkt een niemandalletje van een romannetje. Over het onooglijk maar lieflijk kanaaleilandje Guernsey en zijn eenvoudige bewoners. Over hun overlevingskunst tijdens de Duitse bezetting, hun excentrieke interesses en boekenliefde in oorlogstijd, warme sympathieën, laconieke antipathieën en opflakkerende liefdes. Het blijken stuk voor stuk schitterende facetten te zijn van een briljant geslepen karakterstudie.
[ad#ad1]
‘The Guernsey Literary and Potato Peel Pie Society’, een boekje met zo een titel dat ook nog een brievenroman blijkt te zijn, koopt een mens in een verloren moment, als tussenin literatuur. Al na enige brieven over en weer tussen Londen en Guernsey laat het boek zich niet meer zo makkelijk wegleggen. En als de laatste pagina is omgeslagen, ga je het literair genootschap missen dat de eilandbewoners verbindt. Je was een van hen geworden, net als het Juliet Ashton verging.
Voor wie van lezen houdt is het niet moeilijk om met haar bevriend te raken. Juliet Ashton woont in Londen en hielp de Britse moraal hoog te houden met een succesvolle krantencolumn die de benarde oorlogsomstandigheden en grote verliezen moest helpen relativeren. Juliet heeft een talent voor humor, dus dat lukt aardig. Haar eigen flatje werd plat gebombardeerd en haar gekoesterde boekencollectie bleef slechts door een bizar toeval behouden.
Na de oorlog, die in de harten nog lang niet is geluwd, zoekt Juliet een onderwerp voor een boek. Als ze brieven naar haar uitgever schrijft, zie je haar zitten tussen het verschoten behang van een Brits interieur en leef je mee met de naoorlogse schaarste maar ook met de opluchting bij het eind van de duistere tijd. ‘Night-time travel is wonderful again! No standing in the corridors for hours, no being shunted off for a troop train to pass, and above all, no black-out curtains. All the windows we passed were lighted, and I could snoop once more. I missed it so terribly during the war. I felt we had all turned into moles scuttling along in our separate tunnels. I don’t consider myself a real peeper – they go in for bedrooms, but it’s families in sitting rooms or kitchens that thrill me. I can imagine their whole lives from a glimpse of bookshelves, or desks, or burning candles, or bright cushions.’
Via post uit Guernsey hoort Juliet van het bestaan van ‘The Guernsey Literary and Potato Peel Pie Society’, ze is eerst voorzichtig geïntrigeerd en al snel enthousiast om het verschijnsel nader te bestuderen en er een boek over te schrijven.
Na onderhoudende en steeds vriendschappelijkere correspondentie met o.m. de pittoreske Isola, de in zichzelf gekeerde Dawsey, de warmhartige Amelia en de venijnige Adelaïde kan een bezoek aan het eiland niet uitblijven. Juliet vaart er heen, want voor vliegen is ze doodsbang, en verandert daarmee de koers van haar eigen leven.
Dan blijkt hoe Guernsey en zijn bewoners de oorlog hebben doorstaan. Op 15 juni 1940 zette de Duitse Wehrmacht voet aan wal in St.Peter Port. De manschappen stroomden uit de oorlogsbodems en overweldigden het eilandje. In het begin ging het er vrolijk aan toe, het leek alsof de soldaten met vakantie waren op een zonnige plek en ze gingen heel beleefd met de inwoners om. Oorlogspremier Churchill had Guernsey evenwel gewaarschuwd, de kanaaleilanden hadden geen strategisch belang en zouden niet worden verdedigd. Wie het wenste kon worden geëvacueerd maar daarna zouden ze aan hun lot worden overgelaten. Kinderen werden dan ook snel met een Amerikaans schip over het kanaal gebracht en de meeste mannen vertrokken om op het vaste land te gaan vechten.
De overblijvers zagen de ‘Todtmenschen’ komen, de dwangarbeiders die op de kusten bunkers bouwden tot ze er bij neervielen. Het idyllisch eiland werd al snel in oorlogszone herschapen, de bezetter was intens aanwezig wat neerkwam op een Duitse soldaat per twee inwoners. De vervolging was meedogenloos. Op het overtreden van de avondklok stond deportatie. Slimme inwoners verzonnen het bestaan van de ‘Literary and Potato Peel Pie Society’ om onverdacht te kunnen samen zitten. De noodzaak werd een deugd en ze gingen boeken lezen, van Seneca tot Jane Austen. Al was het maar om zich met vriendschap tegen de extreme honger en kou te wapenen.
De Guernsey bewoners hebben Juliet, en de lezer, dus heel veel te vertellen. Over het totaal gebrek aan voedsel en brandstof, over de kraters die in de vriendenkring werden geslagen als er een werd geporteerd. Over heldenmoed van gewone mensen in bijzondere tijden.
Voor allen vat Juliet zoveel sympathie op dat ze voelt dat ze zich nog slechts moeilijk van het eiland kan losrukken maar het is liefde die haar helemaal overhaalt om zich te settelen in de zilte zeelucht .
Met ‘The Guernsey Literary and Potato Peel Pie Society’ maakte de Amerikaanse auteur Mary Ann Schaffer (1934-2008), postuum haar debuut. Naarmate het manuscript vorderde ging haar gezondheid achteruit zodat ze haar nichtje Annie Barrows moest vragen het af te werken. Het boek werd in dertien landen uitgegeven en verscheen ook in het Nederlands als ‘Eilandpost’.
‘The Guernsey Literary and Potato Peel Pie Society’ is uitgegeven bij Bloomsbury ISBN 978-0-7475-9880-0
[ad#ad3]